Vikram Sambyal – Batmi

नोकरी सोडून 16 लाखांचा व्यवसाय सुरू केला, आज 2200 कोटी रुपयांची कंपनी उभी

Vikram Sambyal — Thu, 20 Oct 2022 21:09:30 +0000

BoAt Gazetts बद्दल सर्वांना माहिती आहे. लोक बर्‍याचदा त्याचे इयरफोन इ. खरेदी करत असतात. आज ही कंपनी करोडोंची झाली आहे, आज आम्ही तुम्हाला BoAt Lifestyle च्या यशामागील संपूर्ण कथा सांगणार आहोत.

कंपनी कशी सुरू झाली
BoAt वर्ष 2016 मध्ये सुरू करण्यात आले. BoAt चे संस्थापक समीर मेहता आणि अमन गुप्ता आहेत. ही कंपनी केवळ 16 लाख रुपयांपासून सुरू झाली होती. सुमारे 5 वर्षानंतर या कंपनीचे मूल्य 2100 कोटी झाले.

नोकरीदरम्यान मिळालेल्या अनुभवातून कंपनी सुरू केली
समीर मेहता त्या काळात कोअर इंडियाच्या संचालकपदावर होते. यासोबतच अमन गुप्ता हे देशातील अशा मोजक्या सीएपैकी एक होते ज्यांनी कमी वयात सीए केले होते. दोघांनीही नोकरीच्या काळात मिळालेल्या अनुभवातून कंपनीची स्थापना केली.

आपल्या नोकरीच्या काळात अमनच्या लक्षात आले की कंपन्या ग्राहकांच्या गरजेनुसार उत्पादने बनवतात आणि नंतर ग्राहक खरेदी करू शकतील अशा किमतीत त्यांची विक्री करतात. हे सर्व पाहून त्यांनी BoAt कंपनी सुरू करण्याचा निर्णय घेतला आणि 2016 मध्ये BoAt Lifestyle ची स्थापना केली.

ऑडिओ मार्केटमध्ये चीनचा दबदबा
त्या काळी ऑडिओ मार्केटमध्ये चीनचा मोठा दबदबा होता. अशा परिस्थितीत या स्पर्धात्मक बाजारपेठेत प्रवेश करणे कठीण आव्हानांनी भरलेले होते. समीर आणि अमनलाही याची पूर्ण जाणीव होती. यामुळे, त्याने आपले उत्पादन लाँच करण्यापूर्वी बाजाराचा सखोल अभ्यास केला होता कारण त्याला माहित होते की ते कोणतेही नवीन उत्पादन बाजारात आणत नाहीत. त्यांना अशी रणनीती हवी होती की ते बाजारात दीर्घकाळ टिकून राहू शकतील कारण बाजारात ही उत्पादने विकणाऱ्या मोठ्या कंपन्या आधीच होत्या.

ही कंपनीची रणनीती होती
प्रथम, त्याने ग्राहकांच्या गरजा चांगल्या प्रकारे समजून घेतल्या आणि त्यानंतर या गरजांच्या आधारे उत्पादनांची रचना देखील केली. आता ही डिझाईनची उत्पादने चीनमधून बनवली जात होती. शेवटी, ही उत्पादने ई-कॉमर्स कंपन्यांच्या माध्यमातून भारतातील लोकांपर्यंत पोहोचवली गेली.

आज BoAt एवढी मोठी कंपनी बनली आहे की ती मोठ्या मोठ्या कंपन्यांना स्पर्धा देत आहे. समीर मेहता आणि अमन गुप्ता यांनीही कोरोनाच्या काळात आणि लॉकडाऊनमध्ये एवढी मोठी कंपनी स्थापन करून आपली सर्वोत्तम क्षमता दाखवली आहे.

जास्त कॉफी प्यायल्याने महिलांमध्ये वंध्यत्वाची समस्या उद्भवू शकते, डॉक्टरांनी सांगितले हे कारण

Vikram Sambyal — Thu, 20 Oct 2022 05:04:32 +0000

मुंबई : सकाळी गरमागरम कॉफी प्यायला जवळपास सगळ्यांनाच आवडते. त्यामुळे काही लोकांच्या रोजच्या दिनचर्येत कॉफीचा समावेश होतो. कोणत्याही गोष्टीचा तुमच्या आरोग्यावर वाईट परिणाम होऊ नये म्हणूनच वापरावे असे म्हणतात. तुम्हाला माहित आहे का की कॉफीच्या अतिसेवनामुळे स्त्रियांमध्ये वंध्यत्व, पॉलीसिस्टिक ओव्हरी सिंड्रोम (PCOS) होऊ शकतो?

आता तुमच्या मनात हा प्रश्न नक्कीच निर्माण होत असेल की कॉफीमध्ये असे काय आहे ज्यामुळे महिलांना असा त्रास होऊ शकतो. तर आज आम्ही तुम्हाला सांगतो. वास्तविक, कॉफीमध्ये कॅफिन आढळते. त्यामुळे महिलांनी याचे सेवन जास्त केले तर. त्यामुळे त्यांचे अनेक प्रकारे नुकसानही होऊ शकते. PCOS सह. PCOS हा हार्मोनल विकार आहे हे स्पष्ट करा. जे पुनरुत्पादक वयातील महिलांमध्ये आढळते.

अशा प्रकारे कॉफी प्यायल्याने PCOS चा त्रास होतो

मीडिया रिपोर्ट्सनुसार, डॉ सुरभी सिद्धार्थने अगदी सोप्या भाषेत सांगितले की, कॅफिन हा असा पदार्थ आहे. त्यामुळे मेंदूच्या मुख्य मज्जासंस्था आणि चयापचय प्रणालीवर खूप प्रभाव पडतो. कॉफीमध्ये असलेल्या कॅफिनमुळे इन्सुलिनची सक्रियता कमी होते. त्यामुळे रक्तातील ग्लुकोजची पातळी वाढते. हे PCOS साठी खरे नाही. अभ्यासात असे आढळून आले आहे की ज्या महिला जास्त कॉफी पितात त्यांना वंध्यत्वाची समस्या असते.

नोटबंदी झाली आणि जबरदस्त आयडिया मिळाली, त्याने उभा केली 700 करोड रुपयांची कंपनी…

Vikram Sambyal — Fri, 23 Sep 2022 19:31:46 +0000

जेव्हापासून मोबाईल वॉलेट्स आणि इतर डिजिटल पेमेंट सिस्टम्सचा परिचय झाला. लोक रोख रक्कम घेऊन जाणे जवळजवळ विसरले आहेत. मोबाईल रिचार्ज असो वा वीज बिल भरणे किंवा किराणा सामान आणि इतर अनेक व्यवहार सर्व मोबाईल अॅप्स वापरून केले जातात. तत्सम फोन पे मोबाईल ऍप्लिकेशन देखील सुविधा प्रदान करते. आज आम्ही तुम्हाला PhonePe चे संस्थापक समीर निगम यांची यशोगाथा सांगणार आहोत.

समीर निगम चरित्र

PhonePe ची स्थापना 2015 मध्ये समीर निगम यांनी केली होती आणि सध्या समीर निगम त्याचे CEO म्हणून काम करत आहेत. समीर निगम यांनी फ्लिपकार्टमध्ये अभियांत्रिकीचे वरिष्ठ उपाध्यक्ष म्हणूनही काम केले आहे. 2009 मध्ये समीर निगमने त्यांची पहिली कंपनी Mime360 सुरू केली. या कंपनीचे काम सामग्रीच्या मालकांना सामग्री पुरवठादारांशी जोडणे होते.

अशी सुरुवात केली

याआधी समीर शॉपझिला येथे सर्च प्रॉडक्ट डेव्हलपमेंटचे संचालक होते. Mime360 ही ऑनलाइन सोशल मीडिया वितरण प्लॅटफॉर्म कंपनी होती. समीरने 2009 मध्ये या कंपनीची स्थापना केली. जी फ्लिपकार्टने खरेदी केली होती. त्यानंतर समीरने 2015 मध्ये त्याचे मोबाइल वॉलेट अॅप फोन पे सुरू केले.

त्यांनी त्यांचे दोन मित्र राहुल चारी आणि बुर्जिन इंजिनियर यांच्या मदतीने युनिफाइड पेमेंट इंटरफेसवर आधारित ऑनलाइन पेमेंट सॉफ्टवेअर तयार करण्याची संकल्पना मांडली. त्यानंतर 2016 मध्ये कंपनीचा हा अर्ज ऑनलाइन झाला. या कंपन्या 11 पेक्षा जास्त भारतीय भाषांमध्ये वापरकर्त्यांसाठी उपलब्ध आहेत.

आता समीर निगम करोडोंचा मालक आहे

समीर निगमकडे 17.7 कोटी रुपयांपेक्षा जास्त संपत्ती आहे. जेव्हा देशात 2016 ची एक्स्प्रेस नोटाबंदी झाली. त्यावेळी फोनवरील लोकांसाठी ते खूप फायदेशीर होते. त्यावेळी लोकांकडे UPI सारखा फारच कमी पर्याय होता. त्यावेळी लोकांना वाटले की दिवसभर एटीएम आणि बँकांसमोर लांब रांगेत उभे राहण्यापेक्षा यूपीआय अॅप वापरणे चांगले. जे PhonePe सारख्या अॅपला मोठ्या उंचीवर नेण्यासाठी खूप उपयुक्त ठरले.

भक्तीचा खरा अर्थ सांगणारे संत चोखोबा…

Vikram Sambyal — Fri, 19 Aug 2022 07:48:25 +0000

भाव शिरोमणी संत चोखामेळा वारकरी संप्रदायातील अत्यंत महत्वाचे संत आहेत. जातीने महार म्हणून त्यांना उच्चवर्णीय लोकांनी खूप त्रास दिल्याचे आपण जाणतोच. पण एका शब्दानेही विठ्ठलाला त्यांनी बोल लावले नाही.

सर्व महार जातीतील लोकांनी गावाबाहेर राहावे म्हणून एक भिंत बांधण्यात आली होती, त्याच भिंतीखाली त्यांचा मृत्यू झाला असे सांगण्यात येते. स्वतः नामदेवांनी चोखोबांच्या अस्थी पंढरपूरात आणल्या व जिथे चोखोबा उभे राहायचे तिथे समाधी बांधली.

त्यांच्या भोळ्या भक्तीचे फळ हेच की, आजही पांडुरंगाचे दर्शन घेण्याआधी चोखोबांच्या समाधीचे दर्शन घ्यावे लागते. आज चोखोबांची पुण्यतिथी आहे त्या निमित्ताने त्यांच्या एका अभंगातून अध्यात्माचे मर्म जाणून घेण्याचा प्रयत्न करूयात.

ह्या अभंगातून चोखोबा सांगतात की, मला काहीही ज्ञान वगैरे कळत नाही. माझ्याकडे केवळ भोळा भाव आहे त्यानेच माझा भगवंत प्रसन्न होतो. ते म्हणतात “आम्हां नकळे ज्ञान न कळे पुराण। वेदाचें वचन नकळे आम्हां।।” चोखोबांना त्यांच्या जातीमुळे उच्चवर्णीय लोकांनी ज्ञानापासून वंचित ठेवले.

त्यांचे मन ह्या गोष्टींमुळे पिळवटून निघाले असेल. कारण चोखोबा म्हणतात, “उंबरठ्यासी कैसे शिवू आम्ही जाती हीन। रूप तुझे कैसे पाहू त्यात आम्ही दिन।।” असे शब्द ऐकून आपल्यालाच वाटते की, त्या काळात जाऊन चोखोबांचा हात हातात घ्यावा आणि त्या पांडुरंगाच्या मूर्तीला लावावा.

जी काय शिक्षा व्हायची, ती थोडी आपण सहन करू. पण चोखोबांचाच अधिकार इतका मोठा आहे की त्यांनी आपला हात धरून अध्यात्म समजावले आहे.

चंद्रभागा नदीकडे आपल्याला घेऊन जावे नि सांगावे “चोखा म्हणे मज नवल वाटावे। विठ्ठलपरते आहे कोण।।”

अर्थात चोखोबा सांगतात की, देव मंदिरातच आहे असे नाही, तो तर ह्या चंद्रभागेच्या वाळवंटात आणि जगाच्या कणाकणात आहे. असं काय आहे, जे विठ्ठल नाहीये? इतके ज्ञान असून देखील चोखोबा म्हणतात की, आम्हाला ज्ञानाच्या गोष्टी कळत नाही.

पुराणातील कथा मर्म आम्हाला कळत नाही. आणि इतकेच नाही तर वेदांमधील जी वचने आहेत ती देखील आम्हाला कळत नाही. आता चोखोबा असे म्हणत असले तरी आपल्याला एक लक्षात घेतलं पाहिजे की, जे ज्ञान वेदांना कळणार नाही ते वारकरी संतांकडे होते.

जरी वाचनाचा अधिकार चोखोबांना नव्हता तरी देखील नामदेवांनी त्यांना लिहायला-वाचायला शिकवले होते. नामदेवांनी त्यांना अध्यात्माचे मर्म सांगितले म्हणूनच चोखोबांना वेदांचे ज्ञान ठाऊक नसल्याची खंत वाटत नाही. चोखोबा पुढे म्हणतात,

“आगमाची आढी निगमाचा भेद। शास्त्रांचा संवाद न कळे आम्हां।।”

आगम हे अध्यात्मातील एक तत्वज्ञान आहे. ते शैव परंपरेत असते. तसेच निगम म्हणजे वेदप्रमाण मानणारे वैष्णव होय. इथे चोखोबा म्हणतात की, आम्हाला ह्या शिव परंपरेतील आगमाची आढी व विष्णू परंपरेतील निगमाचा हा भेद माहिती नाहीये.

पुढे ते म्हणतात, शास्त्रांचा संवाद देखील आम्हाला कळत नाही. सुरुवातीला वेदांचे वचन व नंतर शास्त्रांचा संवाद असे चोखोबांनी म्हटले आहे, ह्याचे कारण असे की, वेदांमध्ये नियम किंवा सूत्र असतात ज्याला आपण वचन म्हणतो तसेच शास्त्रांमध्ये ऋषीमुनींचे संवाद आहेत. ते एक ज्ञानाचे मंथन आहे पण हे देखील आम्हाला कळत नाही असे चोखोबा म्हणतात.

अभंगाच्या तिसऱ्या चरणात चोखोबा म्हणतात, “योग याग तप अष्टांग साधन। नकळेची दान व्रत तप।।” अर्थात आम्हाला योग विद्या माहिती नाहीये, आम्हाला यागयज्ञ कळत नाही, तप करणे आम्हाला जमत नाही तसेच मोक्षप्राप्तीसाठी लागणारी आठ प्रकारची योगसाधने देखील आम्हाला ठाऊक नाहीयेत.

दान देणे वा व्रत उपवास करणे देखील आम्हाला कळत नाही. आता काहीच कळत नाही ,असे चोखोबा म्हणतात खरे पण त्यांना जे येते ते कदाचित कोणालाच येत नसावे. पंडितांना देखील माहिती नसेल इतकी माहिती वरील तीन चरणांमध्ये देत चोखोबा स्वतःला अज्ञानी का म्हणतात हा प्रश्न महत्वाचा आहे. ह्याचे उत्तर शेवटच्या चरणात देताना ते म्हणतात,

“चोखा म्हणे माझा भोळा भाव देवा। गाईन केशवा नाम तुझें।।” ह्यात चोखोबांच्या अभंगाचा मर्म समजतो. आम्हाला हे ज्ञान कळत नाही आणि कळण्याची गरज देखील नाहीये. एक भोळा भाव असला की, देव आपलाच होतो. देव भावाचा भुकेला असतो.

अर्थात देवाला केवळ भाव समजतो. जाती-धर्म तर मानवाने निर्माण केले. चोखोबांच्याच शब्दात सांगायचे तर ते म्हणतात, “ऊस डोंगा परी रस नोहे डोंगा। चोखा डोंगा परी भाव नाही डोंगा।।” म्हणजे तुमच्या लेखी माझी जात आणि मी हीन असेन पण माझा भाव शुद्ध आहे हेच चोखोबा सांगतात.

अर्थात ही केवळ स्वतःची भावना नसून चोखोबा आपल्याला अध्यात्माचे सार सांगतात. ‘इतके ज्ञान मिळवत बसू नका. कारण केवळ एक शुद्ध भाव तुम्हाला देवस्वरूप बनवेल’, असे म्हणत चोखोबा आपल्या सारख्या अज्ञानी लोकांसमोर ज्ञानाची कवाडे खुली करतात.

मराठा-इंग्रज पहिल्या युध्दातले हे होते महत्वाचे तह…

Vikram Sambyal — Thu, 04 Aug 2022 12:58:41 +0000

मराठा व इंग्रज ह्यांच्यात तीन महत्वाची युद्धे झाली. त्यातल्या पहिल्या युद्धतात काही तह झाले. अर्थात मराठ्यातील आंतरिक राजकारणाचा इंग्रजांना फायदा झाला. हे प्रथम युद्ध संपले ते सालबाईच्या तहामुळे. आजच्याच दिवशी म्हणजे १७ मे १७८२ ला हा तह करण्यात आला होता.

आपल्याच लोकांच्या गद्दारीमुळे आपल्याला नुकसान होत असते आणि ह्याचेच उदाहरण आहेत हे मराठा इंग्रज ह्यांच्यातील काही तह. आजच्या लेखात मराठा इंग्रज ह्यांच्यातील पहिल्या युध्दातल्या तहांबद्दल जाणून घेऊ.

पार्श्वभूमी : मराठे पानिपतावर जाऊन लढले तेव्हा भावी पेशवा विश्वासराव धारातीर्थी पडले. नानासाहेब देखील नंतर निधन पावले. आता पेशवेपद मधवरावांकडे आले होते. त्या दरम्यानच राघोबा दादांनी पेशवेपदावर आपला हक्क सांगितला होता.

त्यांच्या ह्याच राजकारणामुळे माधवरावांनी त्यांना नजरकैदेत ठेवले होते. पण पुढे माधवराव देखील निधन पावले आणि तेव्हा त्यांच्या लहान भावाकडे अर्थात नारायणरावांकडे पेशवाईची वस्त्रे आली.

नारायणरावांनी राघोबांना नजरकैदेतून मुक्त केले पण ते त्यांच्याच जीवावर बेतले. राघोबांनी काही लोकांना हाती धरून कट केला होता. स्वतःच्याच पुतण्याला त्यांना मारायचे होते.

नारायणरावांचा खून करण्यात आला. लगोलग राघोबांनी पेशवाईची गादी बळकावली. पण दरबारी मंत्र्यांना हे पटलेले नव्हते. काहीच महिन्यामध्ये नारायणराव ह्यांच्या विधवा पत्नीस पुत्र झाला. ह्यांचेच नाव सवाई माधवराव.

ह्यांनाच नंतर पेशवा करण्यात आले. एकूण काय तर कितीही खटाटोप करून न मिळणारे पेशवेपद राघोबांना आता हवेच होते. त्यासाठी त्यांनी इंग्रजांशी हात मिळवणी केली आणि जन्म झाला सुरत तहाचा.

सुरतेचा तह : राघोबांनी पेशवाईची वस्त्रं न मिळाल्यामुळे थेट इंग्रजांशी हात मिळवणी केली. इंग्रज काय हे काम निस्वार्थ मनाने करणार नव्हते त्यांना हवे होते मराठ्यांचे काही भूभाग, काही बंदरे. साष्टी हे ठिकाण व सुरतेचा महसूल इंग्रजांच्या नावे करून राघोबांनी हा तह अथवा करार केला होता.

इंग्रजांनी देखील स्वतःची २५०० इतकी फौज राघोबांना दिली. ती फौज घेऊन राघोबांनी पुण्यावर हल्ला केला पण मराठ्यांनी इंग्रजांचा व राघोबांचा संपूर्ण पराभाव केला. आता हा तह झाला तेव्हा तहाची कागदपत्रं व माहिती बंगाल मधील इंग्रजांच्या उच्च अधिकाऱ्यांना कळवण्यात आली.

त्यांना हा तह पटला नाही. राघोबाला त्यांचे समर्थन नव्हतेच. तेव्हा बंगाल मधील इंग्रजांनी हा तह रद्द करण्याचे फर्मान सुरतला धाडले व पुण्यात पेशव्यांना नवीन तह करण्यासाठीचे पत्र पाठवले. इंग्रजांनी आपला अधिकारी पुण्यात पाठवला व तिथे निर्माण झाला पुरंदरचा तह.

पुरंदरचा तह : ह्या तहानुसार इंग्रजांची मान्यता नारायणरावांच्या मुलाला सवाई माधवरावाला असेल असे दिसत होते. तसेच इंग्रजांना मराठ्यांचे मिळालेले प्रदेश पुन्हा द्यावे लागणार होते.

राघोबांना पेन्शन चालू करू असे पेशव्यांनी कबूल केले. पण इथून पुढे इंग्रजांनी मराठ्यांच्या कुठल्याच शत्रूशी संबंध ठेवायचे नाही असे ठरवण्यात आले. इंग्रजांना ह्या तहानिमित्त काही प्रदेश पेशव्यांनी दिले.

मात्र हे इंग्रजी वादळ पुन्हा पुण्यावर येण्याआधी आपणच सक्षम व्हायला हवे म्हणून पेशव्यांनी फ्रेंच लोकांना जवळ केले. अर्थात तेव्हा सवाई माधवराव लहान होते पण महादजी शिंदे, नाना फडणवीस हे लोक कारभार पाहत होते.

त्यांनी फ्रेंच लोकांना एक बंदर दिले व फ्रेंच तंत्रज्ञान ठाऊक असलेले शिपाई मागवले. हे इंग्रजांना कळताच त्यांना ह्या गोष्टीचा राग आला व इंग्रज मराठ्यांवर चालून आले. त्यांना महादजी शिंदे ह्यांना हरवले व तिथे वडगावचा तह झाला.

तहानुसार राघोबांना झाशीला पाठवण्यात आले व इंग्रजांनी मराठ्यांचे घेतलेले सर्व भूभाग पुन्हा द्यावे असे संगण्यात आले. इंग्रजांना हा तह मान्य नव्हता. त्यांनी मराठ्यांचे इतर प्रांत जिंकायला सुरुवात केली. त्यात अहमदाबाद, ग्वालियरची काही ठिकाणं इंग्रजांनी जिंकली.

त्यांनी महादजी शिंदेंच्या अखत्यारीत असणारे भाग देखील जिंकले आणि तेव्हा महादजी शिंदे ह्यांना बोलावले. मराठा व इंग्रज ह्यांच्यात समझोता होण्याकरिता महादजी ह्यांना पुढाकार घेण्यास सांगितले. तेव्हाच हा सालबाईचा तह झाला.

सालबाईचा तह:सालबाईच्या तहानुसार राघोबांना पेन्शन चालू राहणार होती. पण इथून पुढे मराठ्यांनी इंग्रज सोडून कोणत्याच युरोपीय लोकांशी संबंध ठेऊ नये असे ठरले. महादजी शिंदे ह्यांच्या मध्यस्थीने हा तह झाला होता.

मराठ्यांना त्यांचे प्रदेश इंग्रजांनी पुन्हा द्यावे व ठाणे आणि साष्टी ही ठिकाणं इंग्रजांकडे ठेवावीत असा हा तह पक्का झाला. मराठा व इंग्रज ह्यांच्यातील पहिल्या युद्धाला इथेच पूर्णविराम मिळाला.

पण आपल्याच लोकांमुळे आणि आपल्याच हव्यासापोटी इंग्रजांना ह्या गोष्टीचा फायदा झाला हे नक्की. ही माहिती आपल्याला कशी वाटली ते कमेंट करून नक्की सांगा.

तलवारीप्रमाणे धारदार व्यक्तिमत्वाचे सेनापती बापट…

Vikram Sambyal — Tue, 02 Aug 2022 12:56:42 +0000

सेनापती बापट म्हणजे समाजसुधारणेचे, क्रांतीचे, जहाल विचारांचे आणि सोबतच अहिंसेचे दुसरे नाव. हे इतके विविध गुण एकाच माणसामध्ये असल्याचे आश्चर्य वाटते.

खडतर आयुष्य जगून सेनापती बापट एक खरे स्वातंत्र्यसैनिक ठरले. त्यांच्या आयुष्यात इंग्रजांमुळे त्यांना अनेकदा तुरुंगवास भोगावा लागला. त्यांच्या ह्याच त्यागाला व कार्याला वंदन करत आजच्या लेखामध्ये त्यांच्या आयुष्यावर थोडा प्रकाश टाकण्याचा प्रयत्न करूयात.

पांडुरंग महादेव बापट असे सेनापती बापट ह्यांचे खरे नाव होते. ह्यांचा जन्म अहमदनगर जिल्ह्यातील पारनेर तालुक्यात १२ नोव्हेंबर १८८० रोजी झाला. वडील महादेव व आई गंगाबाई ह्यांनी मुलाला चांगले शिकवले. उत्तम संस्कार दिले.

सेनापतींचे पूर्वज मूळचे रत्नागिरीचे पण नंतर त्यांचे घराणे पारनेरलाच राहू लागले. इतर मुलांप्रमाणेच सेनापतींचे लहानपण गेले पण शिक्षणाकडे कल असल्यामुळे त्यांचे पुढील शिक्षण पुण्यातील डेक्कन कॉलेजला पूर्ण झाले.

नंतर ‘जगन्नाथ शंकरशेठ’ शिष्यवृत्ती त्यांना मिळाली व ब्रिटनला जाऊन शिक्षण घेण्याची त्यांना संधी मिळाली. इंग्लंडला जाऊन शिक्षण घेऊन परत भारतात येऊन भारत भुमीसाठी काम करण्याचे स्वप्न त्या काळचे सगळेच बुद्धिमान तरूण पाहायचे. सेनापतीही ह्याला अपवाद नव्हते.

सेनापती बापट इंग्लंडला गेले आणि शिक्षणासोबत त्यांना आता राष्ट्रभक्तीचा गंध लागला होता. इंग्रजांचे राज्य मोडून काढायचे आणि स्वातंत्र्य मिळवायचे हाच उद्देश घेऊन श्यामजी वर्मा ह्यांनी बांधलेल्या इंडिया हाऊसमध्ये सेनापती बापट राहू लागले.

तिथेच त्यांची भेट स्वातंत्र्यवीर सावरकरांशी झाली. सेनापती बापट ह्यांनी इंग्लडमध्ये राहून इंग्रजांविरोधात भाषणे केलीत. इंग्रज मुलांनी त्यांना विचारले की, इथून पुढे इंग्लड व भारतीयांचे संबंध कसे राहतील? त्यावर बापटांनी खिश्यातली बंदूक टेबलवर आपटली आणि म्हणाले,

‘हे असे संबंध राहतील.’ इतका क्रांतिकारी व तिखट विचार इंग्रजांना सहन झाला नाही. पुढे बापट पॅरिसला गेले तिथे जाऊन त्यांनी बॉम्ब बनवण्याचे शिक्षण घेतले, त्याचे पुस्तक तयार केले आणि काही वर्षांनी बंदूक व बॉम्ब बनवण्याच्या तंत्रासोबत ते भारतात परतले.

देशाला स्वातंत्र्य मिळवून देण्याआधी देशातील लोकांना पारतंत्र्यांची जाणीव करून देणे आवश्यक होते. ते केवळ लोकांना शिक्षित करूनच शक्य होणार होते. इतका विचार करून बापटांनी समाजाची सेवा करण्याचा निर्धार केला.

त्यांनी पारनेरला जाऊन शिक्षकाची नोकरी केली. सक्काळसकाळी सेनापती बापट गावातील सर्व रस्ते झाडून काढायचे. स्वदेशी, स्वच्छता, स्वातंत्र्य हे मंत्र खऱ्या अर्थी बापटांनी जनतेला दिले.

मुळशी धरणाच्या बांधकामात ज्या शेतकऱ्यांच्या जमिनी गेल्या त्यांच्यासाठी त्यांनी सत्याग्रह केला. अन्याय करणाऱ्या सरकार विरोधात हा लढा त्यांनी उभा केला होता.

पण ह्यामुळे त्यांना सात वर्षांचा तुरुंगवास झाला. ह्याच त्यांच्या कार्यामुळे व धाडसीपणामुळे लोकांनी त्यांना ‘सेनापती’ ही पदवी बहाल केली.

सेनापती बापटांचे विचार खूप प्रगत होते. त्यांना मुलगा झाला तेव्हा पहिले स्नेहभोजन त्यांनी हरिजनांना दिले. मुंबईत देखील स्वच्छता रहावी म्हणून गळ्यात पेटी अडकवून ते रस्त्याने भजन करायचे. समाजकारण व राजकारण अशा अनेक विषयांवर ते लिहायचे.

त्यांनी अंदमानमध्ये होणाऱ्या अत्याचाराला रोखण्यासाठी प्रयत्न केले. ‘राजबंदी मुक्ती मंडळ’ निर्माण करून अनेक राजकैद्यांची त्यांनी सुटका केली.

इंग्लड वरून आल्यानंतर ते टिळकांसोबत होते. नंतर त्यांनी सावरकरांचा मार्ग निवडला. पण जनतेची अवस्था समजताच त्यांना गांधीजींचे विचार पटले. सेनापती बापट कधीच एका विचाराला किंवा व्यक्तिला चिकटून राहिले नाही.

गांधी विचार त्यांनी स्वीकारला पण पुन्हा गरज भासली तेव्हा सुभाषचंद्र बोस ह्यांच्या सोबत त्यांनी काँग्रेस पक्ष सोडला व सशस्त्र क्रांतीचा मार्ग निवडला. जनतेला कसली गरज आहे हे बघून त्यांनी आपले मार्ग निवडले.

संयुक्त महाराष्ट्राचा लढा देखील त्यांनी उभा केला. गोवा मुक्ती संग्रामात देखील त्यांनी भाग घेतला. एकंदरीत आपले संपूर्ण आयुष्य त्यांनी समाजाच्या नावावर केले होते.

अशा महान व्यक्तीचे २८ नोव्हेंबर १९६७ रोजी मुंबई इथे निधन झाले. त्यांनी साहित्यात पण मोठे काम करून ठेवले आहे. महाराष्ट्राचा गौरव करताना तर ते म्हणतात,

“महाराष्ट्र मेले तरी राष्ट्र मेले। मराठ्याविना राष्ट्रगाडा न चाले।खरा वीर वैरि पराधीनतेचा। महाराष्ट्र आधार ह्या भारताचा।।”